Praktijk Ger Hegger
16-01-2023

Statines - Cholesterol verlagers

Statines zijn frequent gebruikte geneesmiddelen voor de behandeling van hypercholesterolemie.

Cholesterol is al lange tijd een punt van discussie. Te veel lijkt niet goed te zijn, maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat te weinig cholesterol ook ongunstige effecten op de gezondheid kan hebben.

Een te hoge cholesterolwaarde in het bloed wordt al lange tijd in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Er zijn grote voorstanders en tegenstanders van deze theorie. Ondanks de controverse rondom de gezondheidsrisico’s van cholesterol, is in de loop der jaren de maximale gezonde cholesterolwaarde steeds verder verlaagd. Langzaamaan ontstaan er echter tekenen dat er ook zoiets bestaat als een te laag cholesterol. Een tekort aan cholesterol blijkt allerlei gezondheidsklachten te veroorzaken.

Het meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever, ongeveer 75%. De resterende 25% komt in het lichaam terecht via voeding. Cholesterol is belangrijk voor het goed functioneren van het menselijk lichaam. Cholesterol is namelijk belangrijk bij de bouw en werking van alle lichaamscellen en is een bouwsteen voor de vorming van bepaalde hormonen.

Thema's mbt. cholesterol, algemene informatie:

  • Cholesterol en triglyceriden, belangrijk voor een goede gezondheid
  • Cholesterol, aderverkalking en leeftijd,
  • Vaatcomplicaties met stolsels worden veroorzaakt door ontstekingen van de vaatwand. Statines, zal het helpen?
  • Vitamine C essentieel voor de opbouw van een gezonde vaatwand en
  • Leefstijl interventie.

Thema's over statine inname en risico's van een te laag cholesterol:

  • ‘Goed’ HDL-cholesterol kan een fatale hartaanval veroorzaken,
  • Statines verhogen risico op diabetes type 2,
  • Meer osteoporose door gebruik van statines,
  • Laag cholesterolgehalte geassocieerd met depressie en suïcidaliteit, en
  • Risico hersenbloeding door te laag cholesterol bij vrouwen.

Cholesterol en triglyceriden, belangrijk voor een goede gezondheid

De belangrijkste vetten die het bloed vervoert zijn cholesterol en triglyceriden. Het lichaam heeft beide vetten nodig voor een goede gezondheid. Zonder deze vetten is er geen leven mogelijk. Cholesterol is onder meer belangrijk voor de opbouw van celmembranen om een gezonde celfunctie te garanderen, de productie van vitamine D en steroïd-hormonen (geslachtshormonen, bijnierhormonen, aldosteron) en de vorming van gal.
Triglyceriden zijn belangrijk voor de energieproductie in lichaamscellen (vetzuuroxidatie), ze gaan (onderhuids) warmteverlies tegen en vormen beschermende (viscerale) vetlaag rondom organen zoals de lever en nieren. Overtollige calorieën worden in de vorm van triglyceriden in met name vetweefsel opgeslagen voor later gebruik.

Cholesterol en triglyceriden worden geproduceerd door de lever, het centrale orgaan van de vetstofwisseling, of afkomstig uit voeding. Voor uitgebreide informatie over vetstofwisseling zie: orthokennis.

Cholesterol, aderverkalking en leeftijd

Cholesterol is onder meer een bouwstof van de belangrijke steroïd-hormonen, celmembranen, vitamine D en gal. Ook is het een reparatiestof en gaat het bij schade in de vaatwand zitten om die te repareren. De plekjes in de vaatwand die zijn gerepareerd door cholesterol noemen we aderverkalking of artherosclerose. Dat is allemaal heel nuttig.

We hebben alleen tegenwoordig vaak (chronische) stress en eten veel suikers en ongezonde vetten. Dit kan onder meer tot laaggradige ontstekingen en een verhoogde bloeddruk leiden, wat weer schade aan de vaatwand kan geven, die cholesterol op haar beurt probeert te repareren. Bovendien; hoe hoger het cholesterol, hoe meer ervan in een beschadiging in de vaatwand terechtkomt. Des te sneller verloopt daardoor het proces van aderverkalking en daarmee de kans op hart- en vaatziekten. Cholesterol is dus voor een groot deel een onschuldige, nuttige stof, maar wij maken er met onze leefstijl op dit moment een potje van en dan is cholesterol geen 'innocent bystander' meer, maar wordt een verhoogd cholesterol een bepalen factor in het ontstaan van artherosclerose op veel te jonge leeftijd.

Bron: VNIG pag 16-21 Remko Kuipers - Cardioloog.

Vaatcomplicaties met stolsels worden veroorzaakt door ontstekingen van de vaatwand. Statines, zal het helpen?

Overal ter wereld blijven hartaandoeningen nog steeds hardnekkig de belangrijkste doodsoorzaak, ondanks de miljarden die worden uitgegeven aan vetarm voedsel en cholesterolverlagende statines. Belangrijk; een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en andere gezonde gewoonten zijn essentieel voor de beheersing van het cholesterolgehalte en de vermindering van het risico op een hartaanval, beroerte, en andere vasculaire gebeurtenissen.

Talrijke artikelen en boeken verschenen over de cholesterolhype. Met goede argumenten werd aangetoond dat medicamenteuze verlaging van het cholesterolgehalte geen enkele zin heeft en dat vaatcomplicaties met stolsels worden veroorzaakt door ontstekingen van de vaatwand. Statines zijn effectief daartegen, niet vanwege hun cholesterolverlagende werking, maar vanwege hun ontstekingsremmende werking. Een lage dosering van het goedkope simvastatine is daarbij volgens de grote IDEAL-studie net zo effectief als een hoge dosering van het sterker werkende atorvastatine. Zie Medisch Contact van 2008. Met de slogan “The lower, the better” werden en worden dure, sterke cholesterolverlagers in de markt gezet. Ze zijn zonder uitzondering zinloos, schadelijk en duur.

In de grote Jupiter-studie werd een duidelijk verband aangetoond tussen ontsteking en cardiovasculaire complicaties. In vaktermen: een relatie met een verhoogd CRP-gehalte (C-Reactief Proteïn) als indicator van ontstoken endotheel (bekleding van de vaatwand). De studie-uitkomst kwam als een verrassing en verdween snel uit het zicht. Hij vormde een bedreiging voor de lucratieve cholesterolhypothese met cholesterol als de kwade pier.

Bron: Apothekersnieuws - Een halve eeuw cholesterolverdwazing en Medisch Dossier - Hoog-risico hart patiënten en statines.

Vitamine C essentieel voor de opbouw van een gezonde vaatwand

Een te hoge cholesterolwaarde is niet de oorzaak - maar eerder een consequentie - van bestaande cardiovasculaire ziekten. Een te hoge cholesterolwaarde kan wijzen op een structurele zwakte van vaatwanden - verminderde collageenproductie - die meestal veroorzaakt wordt door een langdurig tekort aan vitamine C en andere essentiële microvoedingstoffen. Om de beschadigde vaatwanden te verstevigen verhoogd het lichaam de afzetting van cholesterol dat lipoproteiëen zoals LDL en Lp(a) als 'reparatiefactoren' naar de bloedvaten brengt. Hoe meer schade aan de bloedvaten, hoe meer cholesterol en geproduceerd wordt door de lever en afgezet wordt in de vaatwanden. Na verloop van tijd resulteert dit in artherosclerotische plaquevorming en als gevolg daarvan, het risico op hartaanval en beroerte. Naast het indirecte effect van vitamine C op de cholesterolproductie omdat het invloed heeft op de vaatstabiliteit, heeft deze vitamine ook directe invloed op de cholesterolproductie. Het reguleert hetzelfde sleutelenzym HMG+CoA reductase in de cholesterol synthese. HMG+CoA reductase wordt geblokkeerd door statines, de meest gebruikte cholesterolverlagende middelen.

Hoewel vitamine C cruciaal is, is het niet de enige belangrijke microvoedingstof die nodig is voor het behoud van gezonde cholesterolwaarden. Het werkt in synergie met lysine, proline, vitamine B3 en andere microvoedingstoffen om de structuur van de vaatwanden te verbeteren en de synthese van cholesterol in de lever te reguleren. Meer lezen, zie: dr. Rath research en Wat is collageen?.

In deze 'video' geeft biochemicus en viroloog emeritus professor Pierre Capel een college over de fysiologie en biochemie van cholesterol. Hij benadrukt dat cholesterol een essentiële stof is voor de menselijke gezondheid. Hij vertelt hoe ontstekingen en geoxideerd cholesterol aan de basis liggen van aderverkalking. 'Hier' is zijn video uitgeschreven in tekst.

In de jaren 80 van de vorige eeuw beschreef tweevoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling reeds, dat niet alleen geoxideerd LDL-cholesterol, maar ook Lp(a) of lipoproteïne-a artherogene eigenschappen heeft. Volgens Linus Pauling is vitamine C essentieel voor de opbouw van een gezonde vaatwand. Verlaagde vitamine C-waardes leiden tot verhoogde niveaus van Lp(a) of lipoproteïne-a en daarmee een belangrijke risico-factor op hart- en vaatziekten.

Leefstijl interventie

Overal ter wereld blijven hartaandoeningen nog steeds hardnekkig de belangrijkste doodsoorzaak, ondanks de miljarden die worden uitgegeven aan vetarm voedsel en cholesterolverlagende statines.

Cholesterol kan een reparatiestof zijn bij schade en dat het bacteriën, virussen en toxines kan neutraliseren en langs deze weg de endotoxemie in het bloed kan verminderen (Ravnskov, 2003). Endotoxemie is een bron van ontstekingen en het wordt steeds duidelijker dat ontstekingen aan de basis staan van talloze welvaartsaandoeningen, waaronder hart- en vaatziekten (Muskiet, 2011).

In ons evolutionaire verleden hadden we meer te duchten van ontstekingen en infecties; bij het oplossen daarvan was een belangrijke rol voor cholesterol weggelegd. Belangrijk, blijf vitaal; een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en andere gezonde gewoonten zijn essentieel voor de beheersing van het cholesterolgehalte en de vermindering van het risico op een hartaanval, beroerte, en andere vasculaire gebeurtenissen.

Bron: Bonusan - Leefstijltips voor een goed cholesterol.

‘Goed’ HDL-cholesterol kan een fatale hartaanval veroorzaken

De theorie over cholesterol en hartziekten heeft opnieuw een deuk gekregen met de ontdekking dat een hoog niveau van het ‘goede’ HDL-cholesterol je kans op een fatale hartaanval vergroot. De theorie was dat een hoog HDL een teken zou zijn van een gezond cardiovasculair systeem, omdat HDL het slagader-verstoppende ‘slechte’ LDL-cholesterol kan opruimen.

Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat mensen met zowel hoge als lage niveaus van HDL meer kans hebben op overlijden aan hartaandoeningen, hetzij door plotseling hartfalen of door een beroerte. Zie Pubmed artikel: 'Goed' HDL-cholesterol kan een fatale hartaanval veroorzaken. Is er sprake van een verstoorde cholesterol balans? De verhouding tussen HDL en LDL - VLDL - triglyceriden? Dat wordt niet in de publicatie vermeld.

Statines verhogen risico op diabetes type 2

Er zijn al langer aanwijzingen dat statinegebruik invloed heeft op de suikerstofwisseling en het risico op diabetes type 2 verhoogt. Een recente studie - 2019, gepubliceerd in het British Journal of Clinical Pharmacology, heeft deze associatie nader onder de loep genomen.

Vergeleken met mensen die nooit statines gebruikten, was onder de statinegebruikers het risico om diabetes type 2 te ontwikkelen 38 procent hoger (hazard ratio = 1.38; 95% CI: 1.09-1.74). Hoe langer het statinegebruik, hoe groter het risico op diabetes. Daarnaast werd statinegebruik geassocieerd met een hogere nuchtere insulineconcentratie in het bloed en insulineresistentie, een risico dat groter was voor mensen met overgewicht of obesitas. 

Bron: OrthoFyto

Meer osteoporose door gebruik van statines

Statines zijn frequent gebruikte geneesmiddelen voor de behandeling van hypercholesterolemie. Door het grote aantal mensen dat statines inneemt, is onderzoek naar het gebruik van statines en het risico op osteoporose niet onbelangrijk.

De werking van statines is gebaseerd op de remmen van de endogene cholesterol synthese. Aangezien cholesterol hoofdzakelijk gebruikt wordt als substraat voor de productie van steroïde hormonen, kan een negatief effect van statines op de botgezondheid dus niet uitgesloten worden, vooral niet bij een hogere dosis. In deze studie willen de onderzoekers de relatie onderzoeken tussen de dosering van verschillende statines en osteoporose door middel van een nationaal bevolkings-onderzoek in Oostenrijk, om duidelijkheid te scheppen over de controversiële rol van statines en osteoporose.

Resultaten en conclusie: De onderzoekers voerden een cross-sectioneel retrospectief onderzoek uit in de gehele Oostenrijkse populatie, gebruikmakend van een geconsolideerde databank voor administratief onderzoek. In totaal kon men zo meer dan 350.000 met statines behandelde patiënten vergelijken met de volledige niet behandelde populatie.
De resultaten van dit onderzoek tonen aan dat vrouwen een hoger risico hebben op osteoporose dan mannen (OR: 5.08, 95%CI 4.98 – 5.18, p<0.01). Vergeleken met patiënten zonder medicatie, komt osteoporose significant vaker voor bij patiënten die statines innemen (OR: 3.62, 95%CI 3.55 – 3.69, p<0.01).

Bij een subanalyse van de twee meest voorgeschreven statines werd duidelijk dat de kans op osteoporose rechtstreeks verbonden is met de gebruikte dosis van de statines - zie figuur. Bij gebruik van simvastine werd osteoporose vaker vastgesteld vanaf een dosis > 40 mg/d (OR: 1.64, 95%CI 1.31 – 2.07, p<0.01) en bij atorvastatine reeds vanaf een dosis > 10 mg/d (OR: 1.35, 95%CI 1.11 – 1.64, p<0.01).

Tenslotte kon ook duidelijk aangetoond worden dat de kans op osteoporose steeds groter wordt naarmate een hogere dosis van statines wordt gebruikt - zie figuur (OR: uitleg zie Odd Ratio).

Bron: “Diagnosis of osteoporosis in statin-treated patients is dose-dependent” Leutner et al. (BMJ, Ann Rheum Dis), gepubliceerd 12 september 2019 Meer lezen: High-Dose Statins - osteoporosis risk.

Laag cholesterolgehalte geassocieerd met depressie en suïcidaliteit

Mexicaanse wetenschappers vonden een verband tussen een te laag cholesterolgehalte en het ontstaan van depressie. Zij onderzochten 467 mensen, waarvan ongeveer de helft een ernstige depressie doormaakte. Bloedonderzoek toonde aan dat de mensen die depressief waren, beduidend lagere cholesterolwaarden hadden dan de gezonde mensen in de controle groep. Opvallend was dat het ging om een verlaagd LDL-cholesterol, VLDL-cholesterol en triglyceriden. Drie stoffen die bestempeld worden als slecht cholesterol. Het blijkt dat dit ‘slechte’ cholesterol belangrijk is voor de functie van de serotonine-transporter in de hersenen. Zodra de transporter minder goed functioneert, verhoogt de kans op een depressie en suïcidaliteit. Bron: Depressief door te weinig cholesterol.

Risico hersenbloeding door te laag cholesterol bij vrouwen

Aan het kunstmatig verlagen van het cholesterol kleven een aantal pittige nadelen want cholesterol heb je ook nodig. Het is een bouwstof voor de aanmaak van cellen, galzouten, hormonen, vitamine D en serotonine. Als je cholesterol te laag is dan heeft dat ook gevolgen voor de aanmaak van deze stoffen. En dat is niet alles want uit een recente Amerikaanse studie, gepubliceerd in het tijdschrift Neurology, blijkt dat een te laag LDL-cholesterol en triglyceridengehalte een verhoogd risico geeft op een hersenbloeding bij vrouwen.

Uit het onderzoek kwamen de volgende bevindingen:
Cholesterol: een LDL-cholesterol < 1,8 mmol/l geeft een 2,17 x hoger risico op een hersenbloeding dan bij LDL-cholesterolwaarden tussen de 2,5 en 3,3 mmol/l.
Triglyceriden: een nuchtere triglyceridenwaarde van < 0,84 (niet nuchter 0,96) geeft een 2x hoger risico op een hersenbloeding bij vrouwen dan een waarde van >1,7.

Meer lezen, zie: Artikel van Annemarie Reuzenaar en Lipidenspiegels en het risico op hemorragische beroerte bij vrouwen.

Leestips